Θα μπορούσαν τα εντερικά βακτήρια να σας παχαίνουν;

Όλοι ξέρουμε γιατί οι άνθρωποι παχαίνουν, έτσι; Έχει αποτυπωθεί σε όλους μας ότι για όλα ευθύνεται το πολύ φαγητό και η λίγη άσκηση. Αν τα κιλά συσσωρεύονται, φταίμε εμείς που είμαστε άπληστοι ή τεμπέληδες. Ή ίσως όχι. Οι επιστήμονες ξεκινούν να ανακαλύπτουν ότι δεν είναι τόσο απλό, θερμίδες μπαίνουν, θερμίδες βγαίνουν. Όλοι έχουμε παρατηρήσει ότι ορισμένοι άνθρωποι φαίνεται ότι μπορούν να καταναλώσουν ό,τι θέλουν. Ενώ άλλοι πρέπει συνεχώς να μάχονται με τη ζυγαριά. Γιατί εκείνοι είναι τόσο τυχεροί; Μπορεί για όλα να ευθύνονται τα εντερικά βακτήρια τους.

Καλά και κακά βακτήρια

Το έντερό μας είναι σπίτι σε πάνω από 100 τρισεκατομμύρια εντερικά βακτήρια που μας βοηθούν να διατηρήσουμε μια υγιή πέψη. Επίσης, διασπούν τις ίνες στις τροφές μας. Το να έχουμε τη σωστή ισορροπία ανάμεσα σε καλά και κακά βακτήρια είναι ζωτικής σημασίας. Τόσο για την υγεία και την ευημερία μας. Οι ερευνητές ανακαλύπτουν τώρα ότι αυτά τα μικρόβια μπορεί επίσης να επηρεάζουν την πείνα μας. Ακόμη μπορεί να ελέγχουν το μεταβολισμό μας και να επηρεάζουν την ευαισθησία μας στην ινσουλίνη. Με άλλα λόγια, η ύπαρξη μιας λάθος ισορροπίας βακτηρίων μπορεί να μας παχαίνει (1).

Τα έντερά μας περιέχουν πάνω από 400 ίνες βακτηρίων και ο συνδυασμός των διαφορετικών ποικιλιών διαφέρει σε κάθε άνθρωπο. Σύμφωνα με μια μελέτη στο περιοδικό Cell, η γενετική μας σύνθεση μπορεί να διαμορφώσει τον αριθμό και το είδος των βακτηρίων που ζουν στο έντερό μας. Κάτι που μπορεί να επηρεάσει την τάση μας να βάζουμε βάρος (2).

Σε μελέτες, οι αδύνατοι άνθρωποι έχουν εβδομήντα τοις εκατό υψηλότερα επίπεδα διαφορετικά εντερικά βακτήρια συγκριτικά με εκείνους που είναι υπέρβαροι. Κατά μέσο όρο, οι άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες τείνουν να έχουν λιγότερο διαφοροποιημένες αποικίες σε εντερικά βακτήρια. Σε σχέση με εκείνους από λιγότερα αναπτυγμένα μέρη του κόσμου. Η χλωρίδα στο έντερό μας φαίνεται να είναι ο παράγοντας κλειδί στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας.

Πανομοιότυποι δίδυμοι, πανομοιότυπα έντερα;

Οι ερευνητές κοίταξαν την εντερική χλωρίδα των διδύμων και ανακάλυψαν ότι οι πανομοιότυποι δίδυμοι είχαν περισσότερα όμοια επίπεδα σε εντερικά βακτήρια σε σχέση με τους μη πανομοιότυπους διδύμους. Αυτό υποδεικνύει ότι οι μικροβιότοποι σχετίζονται με τη φύση και όχι με τη φροντίδα.

Αναγνώρισαν μια συγκεκριμένη οικογένεια βακτηρίων που ήταν σε μεγάλο βαθμό κληρονομικά και ήταν περισσότερο πιθανό να βρεθούν σε αδύνατους ανθρώπους. Πράγματι, αν υπήρχε μια σημαντική διαφορά στο βάρος ανάμεσα σε δίδυμους, οι ερευνητές ήταν σε θέση να προβλέψουν με ακρίβεια ποιος θα ήταν υπέρβαρος, απλά κοιτώντας τα εντερικά βακτήρια του (2).

Το κοκκαλιάρικο βακτήριο

Οπότε τι συμβαίνει με το “κοκκαλιάρικο βακτήριο” και που μπορούμε να το βρούμε; Σας ακούω να φωνάζετε. Η ακριβής ονομασία είναι Christensenellaceae και η ύπαρξη πολλών στο έντερό σας σχετίζεται με το να είστε αδύνατοι, ενώ τα χαμηλά επίπεδα σχετίζονται με την παχυσαρκία.

Σε μελέτες, όταν τα δείγματα περιείχαν το κοκκολιάρικο , βακτήριο μετεμοσχεύτηκαν σε έντερα ποντικιών, τα προστάτευαν από το να πάρουν βάρος.

Οι ερευνητές είπαν…

“Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι συγκεκριμένες ομάδες μικροβίων που ζουν στο έντερό μας θα μπορούσαν να προστατεύουν ενάντια στην παχυσαρκία – και ότι η αφθονία του επηρεάζεται από τα γονίδιά μας. Τα ανθρώπινα μικρόβια αποτελούν ένα συναρπαστικό νέο στόχο για διατροφικές αλλαγές και θεραπείες που έχουν ως στόχο την καταπολέμηση της παχυσαρκίας”.

Τα καλά νέα είναι ότι η μεγάλη πλειοψηφία από εμάς (έως και 96%) έχουμε ορισμένα christensenellaceae  στο πεπτικό μας σύστημα. Τα μεμονωμένα επίπεδα είναι μερικώς γραμμένα στα γονίδιά μας αλλά υπάρχουν τρόποι να δώσετε μια ώθηση στα καλά σας βακτήρια, όποια και αν είναι η γενετική κληρονομιά σας.

Πως λειτουργεί;

Ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο τα μικρόβια επηρεάζουν το βάρος μας δεν είναι πλήρως κατανοητός. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι μπορεί να επηρεάζουν την ικανότητα επεξεργασίας των τροφών, να μεταβάλλουν την ικανότητα του σώματος να εξάγει θρεπτικές ουσίες και θερμίδες. Ορισμένα βακτήρια μπορεί επίσης να αλλάζουν την ευαισθησία μας στην ινσουλίνη, προστατεύοντάς μας, έτσι, από το διαβήτη και κινητοποιώντας το σώμα μας να κάψει λίπος αντί να το αποθηκεύσει στην περιφέρεια της μέσης μας.

Η ορμόνη της πείνας

Το σώμα σας παράγει μια ορμόνη που ονομάζεται γκρελίνη, η οποία σας επιτρέπει να γνωρίζετε πότε πεινάτε και πρέπει να φάτε. Συνήθως μετά την κατανάλωση ενός γεύματος, τα επίπεδα της ορμόνης πέφτουν οπότε η ανάγκη σας για φαγητό μειώνεται σταδιακά. Το βακτήριο Helicobacter Pylori φαίνεται να εμπλέκεται σε αυτή τη διαδικασία. Είναι ένα μικρόβιο που εμφανίζεται συχνά στις ειδήσεις υγείας καθώς έχει συνδεθεί με το έλκος και τον καρκίνο του στομάχου.

Η θεραπεία με αντιβιοτικά έχει βοηθήσει να μειωθούν τα επίπεδα των μολύνσεων κατά πενήντα τοις εκατό, κάτι που είναι σπουδαίο αν υποφέρετε από δυσπεψία αλλά άσχημα νέα για τα επίπεδα παχυσαρκίας. Χωρίς το H Pylori τα επίπεδα της ορμόνης της πείνας φαίνεται να παραμένουν υψηλά, ακόμα και μετά από ένα επαρκές γεύμα, με αποτέλεσμα να συνεχίσετε να τρώτε (3).

Έκρηξη βακτηρίων

Δραστηριότητα, διατροφή και αντιβιοτικά μπορούν να επηρεάσουν τα καλά σας βακτήρια. Δεν είναι καν ανάγκη να σας έχουν συνταγογραφήσει αντιβιοτικά για να έχετε τα αποτελεσμάτα τους. Η βιομηχανία των τροφίμων βασίζεται στα φάρμακα προκειμένου είναι τα ζώα κτηνοτροφίας υγιεί και χωρίς λοιμώξεις. Στην πραγματικότητα, ογδόντα τοις εκατό των αμερικάνικων αντιβιοτικών χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ζώων και όχι ανθρώπων. Αυτό σημαίνει ότι τα καταναλώνουμε καθημερινά μέσω των τροφών που τρώμε, γεγονός που μπορεί να διαταράξει την ευαίσθητη ισορροπία των βακτηρίων στα έντερά μας (4).

Η επιρροή των αντιβιοτικών έχει φανεί μέσα από μελέτες σε ποντίκια. Τα ποντίκια στα οποία δόθηκε μια διατροφή υψηλή σε λιπαρά πήραν βάρος, τα ποντίκια στα οποία δόθηκαν αντιβιοτικά επίσης πήραν βάρος αλλά στα ποντίκια τα οποία δόθηκαν και τα δύο είναι αυτά που πραγματικά έγιναν πολύ χοντρά (5). Και όταν ερευνούμε την ιστορία της επιδημίας της παχυσαρκίας, σχετίζεται με την επέκταση της εντατικής καλλιέργειας και τη χρήση αντιβιοτικών στην εκτροφή των ζώων. Κοιτάζοντας σε όλο τον κόσμο, οι χώρες που χρησιμοποιούν αυτή την προσέγγιση στην εκτροφή των ζώων τείνουν να έχουν υψηλότερα επίπεδα παχυσαρκίας.

Τι μπορώ να κάνω;

Μην πανικοβάλλεστε αν οι διαταραχές στο βάρος υπάρχουν στην οικογένειά σας. Παρόλο που τα εντερικά βακτήρια επηρεάζονται από τη γενετική, ο τρόπος που ζείτε τη ζωή σας και οι τροφές που καταναλώνετε μπορούν να επηρεάσουν δραματικά την ισορροπία των βακτηρίων σας, οπότε μπορεί να κάνουν τη διαφορά στην απώλεια βάρους.

Πρώτα ίνες: Η επιλογή μιας διατροφής με βάση τα φυτά, πλούσια σε ίνες έχει αποδειχτεί ότι αυξάνει τα επίπεδα στα βιόφυλλα, ένα είδος υγιεινών βακτηρίων. Οι ίνες θρέφουν τα μικρόβια στο έντερό σας, οπότε επιλέξτε πολλά φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά προϊόντα ολικής άλεσης. Οι τροφές που περιέχουν πρεβιοτικά θα επιτρέψουν στα βακτήριά σας να αναπτυχθούν, οπότε κάντε ένα γεύμα με μπανάνες και προσθέστε σκόρδο και πράσα στα γεύματά σας.

Διαλέξτε τροφές με προβιοτικά: Οι ενεργές και τροφές με ζύμωση είναι πραγματικά ένας δυνατός συνδυασμός προβιοτικών. Το ζωντανό γιαούρτι, το κεφίρ, το λάχανο τουρσί, το μίσο και τα ωμά τυριά μπορούν να ενεργοποιήσουν τα καλά σας βακτήρια.

Πάρτε καθημερινά ένα συμπλήρωμα: μπορεί να είναι δύσκολο να πάρετε τα προβιοτικά που χρειάζεται το σώμα σας από τη σύγχρονη διατροφή. Αν δυσκολεύεστε με το κεφίρ και το κίμτσι τότε πάρτε καθημερινά ένα συμπλήρωμα προβιοτικών – και αποθηκεύστε το σε ένα δροσερό περιβάλλον προκειμένου να παραμείνει ενεργό.

Παραλείψτε τη ζάχαρη: Η υπερβολική ζάχαρη μπορεί να ταίσει τα κακά μικρόβια και να διαταράξει την ευαίσθητη ισορροπία της χλωρίδας στο έντερο, να σας προκαλέσει πρήξιμο, λήθαργο και παχυσαρκία. Αποφύγετε την επεξεργασμένη ζάχαρη για να μοιάζετε και να αισθάνεστε καλύτερα, μέσα και έξω.

Κινηθείτε: Μια συνεδρία στο γυμναστήριο δεν γυμνάζει απλά τους μύες αλλά προσφέρει πλεονεκτήματα και στο έντερό σας. Το να είστε δραστήριοι ως παιδί έχει ένα μεγάλο αντίκτυπο στην ποικιλομορφία του μικροβιότοπου του εντέρου (6) αλλά ποτέ δεν είναι αργά να ξεκινήσετε. Η τακτική άσκηση ως ενήλικας μπορεί επίσης να κάνει τη διαφορά, ενώ υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι τα κόπρανα πελατών ράγκμπι περιείχαν περισσότερο διαφοροποιημένα βακτήρια σε σχέση με αυτά των λιγότερων δραστήριων συναθλητών τους (7).

Τι θα γίνει στη συνέχεια;

Αν, όπως και εγώ, ξεκινήσατε να ψάχνετε στο google τη φράση “christensenellaceae supplements” αφού διαβάσατε την έρευνα, συγγνώμη αλλά θα σας απογοητεύσω. Αυτή τη στιγμή μπορείτε να επιλέξετε ένα γενικό προβιοτικό συμπλήρωμα και να προσπαθήσετε να βελτιώσετε την υγεία του εντέρου σας με διατροφή και με τον τρόπο ζωής σας – αλλά δεν υπάρχει ακόμα κάποιο χάπι με το κοκκαλιάρικο βακτήριο. Όμως, μπορεί να υπάρχει ένας άλλος τρόπος να αυξήσετε τα επίπεδά σας.

Η επιστήμη της κοπρανώδους μεταμόσχευσης αναπτύσσεται γρήγορα και πολλοί υποστηρίζουν ότι ίσως να είναι η απάντηση στα προβλήματα βάρους. Χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση των εντερικών ιών όπως το clostridium difficile. Όμως, μια αδύνατη γυναίκα που έλαβε ένα μόσχευμα από την παχύσαρκη κόρη της παρατήρησε ότι στη συνέχεια το βάρος της εκτινάχτηκε (8). Σας φαίνεται τραβηγμένο; Οι ερευνητές έχουν όντως δει παρόμοια αποτελέσματα σε ποντίκια, με τα αδύνατα ποντίκια να παίρνουν περισσότερο βάρος αφού έλαβαν τα καλά βακτήρια από τα παχύσαρκα ποντίκια. Σε μια Ολλανδική μελέτη, η κοπρανώδης μεταμοσχεύσεις από αδύνατους δότες βοήθησαν τα άτομα με μεταβολικό σύνδρομο να γίνουν πιο ευαίσθητα στην ινσουλίνη (9) (10).

Θα μπορούσε κάτι τόσο απλό όπως τα κόπρανα να μας βοηθήσουν στη μάχη με την παχυσαρκία; Υπάρχουν πολλές ιστοσελίδες στο διαδίκτυο που υποστηρίζουν ότι θα μπορούσαν, και δίνουν οδηγίες για να το κάνετε μόνοι σας. Όμως, πριν ξεπεράσετε τον γλοιώδη παράγοντα και επισκεφτείτε το σπίτι ενός αδύνατου φίλου σας με ένα γιο-γιο, ένα μπλέντερ και μια σύριγγα, σκεφτείτε το ξανά. Θα μπορούσατε να μεταφέρετε βακτήρια που είναι επιζήμια, καταστρέφουν το έντερό σας και ίσως να ενεργοποιήσουν άλλες παθήσειες. Η αλήθεια είναι, ότι στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε πολλά, ακόμα, για αυτή την διαδικασία. Είναι πιο ασφαλές να περιμένουμε τα ευρήματα των μελετών για να σχηματίσουμε άποψη. Ενώ περιμένετε, χρησιμοποιήστε τη διατροφή σας και τα συμπληρώματα διατροφής για να δώσετε στο έντερό σας μια καλή και ασφαλή τόνωση.

Αναφορές

1. How Gut Bacteria Help Make Us Fat and Thin (Scientific American, June, 2014), Claudia Wallis
2. Human genetics shape the gut microbiome (Cell. 2014 Nov 6; 159(4): 789–799). Julia K. Goodrich, Jillian L. Waters, Angela C. Poole, Jessica L. Sutter et al
3. Ghrelin, Helicobacter pylori and body mass: is there an association?( Isr Med Assoc J. 2012 Feb;14(2):130-2) Boltin D, Niv Y.
4. Long-term impacts of antibiotic exposure on the human intestinal microbiota (Microbiology (2010), 156, 3216–3223) Cecilia Jernberg, Sonja Lo ̈fmark, Charlotta Edlund and Janet K. Jansson
5. Altering the Intestinal Microbiota during a Critical Developmental Window Has Lasting Metabolic Consequences (Cell, Volume 158, Issue 4, p705–721, 14 August 2014) Laura M. Cox, Shingo Yamanishi, Jiho Sohn, Alexander V. Alekseyenko, Jacqueline M. Leung et al
6. Science Daily (2016). Early-life exercise alters gut microbes, promotes healthy brain and metabolism.
7. Exercise and associated dietary extremes impact on gut microbial diversity (Gut 2014; 63:1913-1920) Clarke, S., Murphy, E., O’Sullivan, O., Lucey, A., Humphreys, M., & Hogan, A. et al.
8. Obesity via Microbe Transplants (Science Daily, September 5, 2013) Ed Yong
9. Transfer of intestinal microbiota from lean donors increases insulin sensitivity in individuals with metabolic syndrome (Gastroenterology 2012 Oct; 143(4):913-6) Vrieze A1, Van Nood E, Holleman F, Salojärvi J, Kootte RS, Bartelsman JF et al
10. Not just obesity – faecal transplants’ weird effects (New Scientist 11 February 2015) Jessica Hamzelou